کاربرد اصول ارگونومی در طراحی صندلی

در عصر حاضر می توان گفت که یک ملت و یک سازمان به واسطه شهروندان و کارکنانشان شناخته می شوند و پیشرفت یک سازمان ارتباط نزدیکی با سلامتی و تندرستی کارکنانش دارد. نياز به توجه هر چه بيشتر به عوامل انساني در هر سازماني بدون شك جزو مهمترين اصول و معيارهاي آن سازمان است، زيرا تمامي سازمان‌ها بدون استفاده از منابع انساني، در واقع بي‌معني و بي‌اعتبار هستند و فلسفه وجودی شان به خطر مي‌افتد. از طرفی نيروي انساني ، كار و بهره وري ، توليد و صنعت واژه هايي هستند كه با يكديگر ارتباطي تنگاتنگ دارند. زماني كه سخن از بهره وري نيروي انساني پيش مي آيد انسان به عنوان يك اپراتور يا بعنوان يك عامل حركت و نيرويي فعال مطرح مي شود. بنابراین، دقت، سلامت و كارآيي افراد در مشاغل مختلف از حرف خدماتي ، تحقيقاتي و آموزشي گرفته تا كشاورزي و صنعتي ، جزو عوامل مهم در بهره‌وري مي باشد. همچنین از آنجا که حجم وسیعی از نیروهای کار، امور محوله خود را بصورت نشسته و با استفاده از صندلی انجام می دهند، طراحی و ساخت صندلی های ارگونومیک، نقشی عمده در ارتقای سطح سلامت،کاهش صدمات جسمانی و افزایش بهره وری نیروهای کار دارند. با توجه به اهمیت موضوعات ارگونومیک در طراحی صندلی، شرکت نیلپر، بعنوان شرکتی پیشرو در طراحی و ساخت صندلی و مبلمان اداری که موفق به اخذ استاندارد ارگونومی نیز شده است، از سال های گذشته تحقیقات گسترده ای را در زمینه ارگونومی صندلی و مبلمان اداری آغاز نموده است. بر این اساس مطالعات جامعی بر روی ابعاد، عملکرد، کاربری، مواد اولیه و زیبایی صندلی های ارگونومیک با هدف تدوین استانداردهای ارگونومی در طراحی صندلی صورت گرفته است. در حال حاضر شرکت نیلپر در طراحی محصولات خود الزامات ارگونومی را رعایت و در مسیر ارتقاء سطح ارگونومیک کلیه محصولات خود حرکت می کند. در این مقاله ابتدا، مبانی علم ارگونومیک و فیزیولوژی نشستن و در ادامه پارامتر های مهم در طراحی صندلی های ارگونومیک مطرح و در انتها بطور خلاصه رویکرد شرکت نیلپر در طراحی محصولات ارگونومیک بیان شده است.

يكي از مسائل مهمي كه در واحدهاي صنعتي توليدي ، فعاليت‌هاي كشاورزي، خدماتي، آموزشي حائز اهميت مي‌باشد اين است كه سلامت افراد در حد مطلوبي حفظ شود و افراد قادر باشند در سايه بهداشت و ايمني، به طور دقيق و با كيفيت بالا به وظايف محوله خود بپردازند. بی تردید انجام فعالیت های مختلف چه در قالب یک شغل صنعتی یا اداری و چه در زمان های غیرشغلی مانند فعالیت در منزل می تواند به نوعی باعث بروز آسیب های جسمانی گردد. جابجا کردن کالا و قطعات به طور ناصحیح، ایستادن یا نشستن های طولانی، کار با ابزارهای ، اعمال نیرو و سایر موارد مشابه، عوامل خطرسازی را برای بروز صدمات اسکلتی – عضلانی مهیا می سازند. یکی از علومی که در این راستا توانسته است راهکارهای مناسب برای برقراری بهتر و شایسته شرایط فعالیت افراد و متناسب سازی محیط های کار با نیازهای انسان ارائه دهد علم ارگونومي يا مهندسي عوامل انساني است.

ستون مهره ها در انسان دارای سه انحنای مشخص در نواحی گردن، پشت و کمر می باشد که در حالت ایستاده قوس های این سه بخش (در یک فرد سالم) به صورت طبیعی خواهد بود (شکل 1) اما در حالت نشسته شرایط متفاوت می شود. در واقع زمانی که بدن از وضعیت ایستاده به نشسته تغییر حالت می دهد، لگن خاصره می چرخد و این چرخش باعث کشیدگی در ناحیه کمر می شود و انحنای طبیعی کمر تغییر کرده و کشیده تر می گردد. شکل (2 ) حالت های مختلف نشستن را با حالت ایستاده از نظر تغییر شکل ستوان فقرات نشان می دهد. این مقایسه نشان می دهد که در تمامی حالات مختلف نشستن (شکل 2 – B,C,D,E) وضعیت انحنای ستون مهره ها در ناحیه ی کمری نسبت به حالت ایستادن (شکل 2- A) دارای شرایط نامناسب می باشد. با توجه به مورد اخیر عدم اعمال ملاحظات ارگونومیک در طراحی ایستگاه های کاری نشسته می تواند به ناراحتی های ستون مهره ها منجر گردد. در این خصوص طراحی صندلی متناسب با اصول ارگونومی از جایگاه ویژه ای برخوردار خواهد بود و توجه به مواردی از جمله شناخت آسیب های احتمالی مرتبط با کار، مهندسی آنتروپومتری و ضوابط طراحی بخش های اصلی صندلی متناسب با نوع کار ضرورت خواهد داشت. بخشی از این موارد ذیلا به اختصار آمده است.

وضعیت نشسته یکی از معمول ترین وضعیت های کار و استراحت است که به دلایل پیشگفت به خودی خود عامل خطرسازی در بروز و شیوع صدمات جسمانی محسوب می شود. به گزارش مرکز تحقیقات ارگونومی دانشگاه کورنل ، بیش از نیمی از افراد به ویژه در کشورهای صنعتی به دلیل کار در وضعیت های نشسته و استفاده از صندلی های نامناسب دچار ناراحتی های ستون فقرات می شوند مضافا این که به طور کلی فشارهای وارده بر دیسک های بین مهره ای در حالت نشسته چیزی حدود 40 تا 90 درصد بیش تر از حالت ایستاده است.
به گزارش كميته ايمني و بهداشت انگلستان، خسارت هاي ناشي از صدمات استخواني ـ عضلاني در سال 1991، 25 بيليون دلار برآورد شده است. كمردرد شايع‌ترين علت ناتواني در افراد زير 45 سال مي‌باشد اين عارضه دومين علت مراجعه بيماران به پزشك و دومين علت شايع در بروز غيبت‌هاي ناشي از كار شناخته شده است. در سال 1981 در آمريكا مبتلايان به ناراحتي‌هاي كمر در حدود 70 ميليون نفر برآورد شده و ميزان افزايش سالانه اين تعداد 7 ميليون تخمين زده شده است. صدمات ديسكي علت 20% از غيبت‌هاي ناشي از كار در آلمان گزارش شده است. هزينه مستقيم كمردرد در سال 1984 (در آمريكا) در حدود 109×16 دلار برآورد شده است (33% مربوط به خدمات پزشكي و 67% مربوط به غرامت‌هاي شغلي). در سال 1991 هزينه‌هاي مستقيم و غيرمستقيم ناشي از اين دسته از صدمات 1010×5 دلار گزارش شد. ميانگين هزينه هر مورد كمردرد در سال 1986 در آمريكا 6807 دلار برآورد شده است. در حدود 80% از امریکایی ها به درجات مختلف از دردهای ناحیه کمر رنج می برند